Chúng ta thường nghĩ rằng một tiết học chất lượng và hiệu quả là một tiết học mà học sinh sẽ là người chủ động đặt vấn đề với giáo viên để có thể am hiểu tường tận về bài học. Thế nhưng, sự thật là hiệu quả của buổi học lại đến từ kỹ năng đặt câu hỏi của giáo viên. Hãy cùng VnResource tìm hiểu tầm quan trọng của việc đặt câu hỏi và biết cách áp dụng những kỹ năng này để khơi gợi hứng thú, sự tò mò của học sinh trong bài học nhé!
Vì sao giáo viên cần có kỹ năng đặt câu hỏi?
Đặt câu hỏi mà cũng cần có kỹ năng? Nghe vô lý nhưng lại là sự thật! Mỗi giáo viên đều phải trang bị cho mình kỹ năng này bởi những lý do sau đây:
- Khuyến khích sự tò mò và khám phá: Khi giáo viên biết cách đặt câu hỏi mở và sáng tạo, họ có thể khơi gợi sự tò mò và khám phá của học sinh. Những câu hỏi này sẽ mở ra cánh cửa cho việc khám phá tri thức mới.
- Xác định mức độ hiểu biết và tiếp thu kiến thức: Khi giáo viên đặt câu hỏi, họ có thể đánh giá rõ mức độ hiểu biết và tiếp thu kiến thức của học sinh. Để từ đó giáo viên có thể định hướng quá trình giảng dạy, điều chỉnh phương pháp dạy học và luôn hỗ trợ học sinh kịp thời.
- Đẩy mạnh kỹ năng tư duy và giải quyết vấn đề: Giáo viên đặt câu hỏi phù hợp chính là giúp học sinh phát triển tư duy, suy nghĩ sâu sắc, phân tích tốt hơn, giải quyết vấn đề khéo léo và hiệu quả hơn.
- Phát triển kỹ năng giao tiếp và lãnh đạo: Kỹ năng đặt câu hỏi giúp giáo viên phát triển kỹ năng giao tiếp và lãnh đạo. Bằng cách đặt câu hỏi đúng và phù hợp, giáo viên thể hiện sự quan tâm, tạo sự tương tác và định hình quá trình học tập.
Tóm lại, kỹ năng đặt câu hỏi là một yếu tố quan trọng trong công việc giảng dạy của giáo viên. Nó giúp khơi gợi sự tò mò, đánh giá mức độ hiểu biết, khuyến khích tư duy sáng tạo, tạo ra môi trường học tập tương tác và phát triển kỹ năng giao tiếp, lãnh đạo của học sinh.
5 kỹ năng khơi gợi trí tò mò của học sinh
Có thể thấy nếu giáo viên có kỹ năng đặt câu hỏi, họ sẽ giúp học sinh phát triển tư duy một cách tích cực và có chiều sâu. Hãy cùng tìm hiểu xem đâu là 5 kỹ năng giúp câu hỏi của giáo viên đi đúng hướng nhé!
- Đặt câu hỏi mở
Giáo viên nên đặt nhiều câu hỏi mở rộng, ngoài bài học để giúp học sinh khám phá nhiều hơn về chủ đề hoặc vấn đề đang học. Câu hỏi mở sẽ khơi gợi sự tò mò và giúp học sinh khám phá nhiều kiến thức mới.
- Đặt câu hỏi “tại sao” và “tại sao không” (hay còn gọi là Socrates & Vòng tròn Socrates)
Đây là phương pháp dạy học được Socrates – nhà triết học cổ đại người Hy Lạp sử dụng. Những câu hỏi này khuyến khích học sinh tìm hiểu về nguyên nhân và hậu quả, và đặt câu hỏi về khả năng và giả thuyết. Từ đó, giúp học sinh rèn luyện tư duy phản biện của mình, có thể khám phá thêm nhiều khía cạnh sâu sắc của một vấn đề.
- Đặt câu hỏi ngược
Hãy thử gợi sự tò mò của học sinh bằng cách cho những khái niệm, câu khẳng định và hỏi xem với những câu như vậy thì câu hỏi sẽ là gì? Từ đó, mở rộng vấn đề, giúp học sinh tìm hiểu sự khác biệt và các quan điểm khác nhau.
- Đặt câu hỏi đối chiếu:
Đặt câu hỏi so sánh hoặc đối chiếu giữa các ý kiến, quan điểm hoặc thông tin khác nhau. Như vậy sẽ khuyến khích học sinh so sánh, phân tích và đánh giá các khía cạnh khác nhau của một vấn đề, giúp họ mở rộng quan điểm và khám phá nhiều góc nhìn.
- Phương pháp Pose – Pause – Pounce – Bounce (PPPB)
Đây là phương pháp chủ yếu tập trung vào việc tạo ra một không gian cho học sinh tương tác và tư duy sáng tạo.
Pose (Đặt câu hỏi): Giáo viên đặt một câu hỏi cho toàn bộ lớp học. Câu hỏi nên được sắp xếp sao cho khơi gợi tư duy, yêu cầu suy nghĩ sâu và khám phá nhiều khía cạnh của vấn đề.
Pause (Tạm dừng): Sau khi đặt câu hỏi, giáo viên tạm dừng để tạo ra khoảng thời gian để học sinh suy nghĩ và cân nhắc câu trả lời của mình. Quãng thời gian này rất quan trọng để học sinh có thể xử lý thông tin và tự tin đưa ra ý kiến của mình.
Pounce (Tấn công): Giáo viên chọn một học sinh để trả lời câu hỏi. Quá trình này được gọi là “tấn công” vì học sinh bị đặt vào tình huống nhanh chóng và được yêu cầu đưa ra ý kiến hoặc giải đáp câu hỏi. Điều này khuyến khích sự tham gia tích cực và tạo ra một không gian cho các ý kiến đa dạng.
Bounce (Truyền lại): Sau khi học sinh trả lời câu hỏi, giáo viên có thể “truyền lại” câu trả lời cho lớp học. Điều này có thể bằng cách yêu cầu học sinh khác nhận xét hoặc mở rộng ý kiến của học sinh trước đó. Điều này khuyến khích tương tác và thảo luận giữa các học sinh.
Nhìn chung, những kỹ năng này giúp học sinh trở nên tò mò và tư duy có chiều sâu hơn trong quá trình học tập. Chúng khuyến khích học sinh suy nghĩ sáng tạo, tìm hiểu chi tiết và khám phá các khía cạnh mới trong tri thức.
Làm thế nào để cải thiện kỹ năng đặt câu hỏi?
Việc xây dựng kỹ năng đặt câu hỏi đòi hỏi giáo viên phải luôn đổi mới phương pháp giảng dạy. Vì vậy, không ít người gặp khó khăn trong việc khơi gợi hứng thú học tập của học sinh. Để cải thiện kỹ năng đặt câu hỏi, giáo viên có thể tham khảo thực hiện các bước sau đây:
- Tự đánh giá và cải thiện
Giáo viên có thể tự đánh giá các câu hỏi mình đặt và xem xét cải thiện các tiêu chí và chuẩn mực cho các câu hỏi, ví dụ như độ phức tạp, sự tương tác của học sinh, khả năng khơi gợi tư duy. Lắng nghe phản hồi từ học sinh và đồng nghiệp để tiếp tục cải thiện kỹ năng đặt câu hỏi.
- Quan sát và học từ những giáo viên giỏi
Hãy quan sát các giáo viên có kỹ năng đặt câu hỏi tốt và học hỏi từ họ. Chú ý đến cách họ đặt câu hỏi mở, tạo ra hứng thú trong môi trường học. Bạn có thể học hỏi từ các đồng nghiệp, tham gia vào nhóm thảo luận hoặc tìm kiếm các tài liệu giảng dạy chia sẻ kinh nghiệm.
- Tạo môi trường học tập khuyến khích
Xây dựng một môi trường học tập khuyến khích học sinh thảo luận và đặt câu hỏi. Tạo ra không gian an toàn và tôn trọng, khuyến khích sự tự do trong việc đặt câu hỏi và khám phá tri thức. Có thể sử dụng các công cụ hỗ trợ như bảng trắng, thẻ câu hỏi, trò chơi câu hỏi-đáp để tăng cường kỹ năng đặt câu hỏi trong lớp học.
Tóm lại, cải thiện kỹ năng đặt câu hỏi của giáo viên đòi hỏi sự tập trung, luyện tập và phản hồi liên tục. Bằng cách áp dụng các phương pháp dạy học và thực hành đều đặn, giáo viên có thể ngày càng trở thành người hướng dẫn tốt hơn và khơi gợi hứng thú học tập của học sinh.
Kết luận:
Như vậy, chúng ta đã cùng tìm hiểu qua 5 kỹ năng đặt câu hỏi đóng vai trò quan trọng trong việc khơi gợi trí tò mò của học sinh. Với những kỹ năng đặt câu hỏi tốt, giáo viên không chỉ truyền đạt tri thức mà còn trở thành người hướng dẫn đầy cảm hứng và mở rộng tầm nhìn tri thức của học sinh, khuyến khích tư duy sáng tạo và tạo ra một môi trường học tập năng động.